Malowanie niemieckich czołgów - poradnik modelarski

• Część I - Wstęp i dobór farb
• Część II  - Malowanie kamuflażu
• Część III - Malowanie ekwipunku, kół i gąsienic
• Część IV - Nakładanie kalkomanii
• Część V - Weathering - filtry, washe, obicia
• Część VI - Weathering - błoto, rdza, pigmenty

Rodzaje kamuflaży niemieckich czołgów i pojazdów z okresu II Wojny Światowej

Aby rozpocząć przygodę z malowaniem niemieckich pojazdów z okresu drugiej wojny światowej nie potrzeba nam wielkiej palety farb. Przede wszystkim musimy zastanowić się jaki czołg, wóz pancerny, samochód czy ciężarówkę chcielibyśmy zrekonstruować. Możemy się tutaj kierować chęcią jak najdokładniejszego odwzorowania konkretnego pojazdu z fotografii, opisu lub ilustracji. Możemy też za pomocą małego plastikowego modelu zrekonstruować historię. Niezależnie od podejścia, farby których używano w tamtym okresie w armii niemieckiej pozostają mniej więcej te same.

Pierwszą rzeczą nad którą musimy się zastanowić po wyborze naszego pojazdu, będzie okres oraz front na którym on występował. Zdarzają się takie pojazdy jak Kubelwagen, Panzer III czy Marder, które służyły w Wehrmachcie przez prawie cały okres wojny. W tym wypadku wybór historycznego kamuflażu będzie najszerszy. Ciężko jednak będzie odnaleźć Tygrysa Królewskiego w kolorze Panzergrau, prawda? Na potrzeby tego poradnika, wyróżnimy sobie 4 okresy malowania niemieckich pojazdów: wczesny, późny, schyłkowy oraz odrębny dla afrykańskiego teatru działań.

Okres wczesny

Na samym początku wojny Niemcy malowali swoje pojazdy w bardzo prosty sposób. Wszystkie pokrywano szarą farbą koloru Panzergrau (RAL 7021). W miarę zdobywania doświadczenia na polach bitewnych Europy, okazało się że niezbędny będzie dodatkowy kamuflaż. Najpierw używano... zwykłego błota, „malując” nim pancerze w nieregularne plamy. Następnie używano farb w odcieniach zieleni i brązów.

Tiger I w wersji zimowej oraz w coraz rzadziej z biegiem wojny spotykanym jednolitym malowaniu Panzergrau

Okres późny

Z biegiem wojny stosowany kamuflaż okazywał się niewystarczający. Szczególnie na froncie wschodnim szare pancerze niemieckich czołgów były zbyt prostym celem dla radzieckich artylerzystów. Już w 1942, a oficjalnie od 1943 roku, rozpoczęto stosowanie nowego bazowego koloru czołgów niemieckich. Był to ciemnożółty Dunkelgelb (RAL7028). Następnie na pancerz nanoszono nieregularne plamy, żyłki oraz kreski w dwóch odcieniach kamuflujących: ciemnozielonym (Olivegrün, RAL 6003) oraz ciemnobrązowym (Rotbraun, RAL 8017). W okresie wiosenno-letnim przeważały kamuflaże z dominującym kolorem zielonym, na jesieni stosowano głównie barwę brązową. Zdarzało się także, że zanim zdążono nanieść na pojazd jakikolwiek kamuflaż trafiał od do jednostki frontowej. W takim wypadku brał on udział w walce pomalowany jedynie kolorem podstawowym.

Spotykane też były dwa bardziej skomplikowane typy kamuflażu: ambush oraz splinter. Pierwszy z nich był modyfikacją maskowania w plamy. Wyróżniał się tym, że na plamach ciemniejszego koloru malowano kropki jaśniejszego, a na jasnych koloru ciemniejszego. Drugim, zdecydowanie bardziej charakterystycznym był kamuflaż typu „splinter”. Polegał on na malowaniu na pancerzu pojazdu większych form geometrycznych o ostrych kątach.

Sturmtiger w kamuflażu typu "ambush"

Nietypowy kamuflaż "splinter". Ilustracja pochodzi ze strony tanks-encyclopedia.com która jest kopalnią wiedzy na temat pojazdów pancernych. Znajdziemy tam niemal wszystkie możliwe wzory malowań m.in. niemieckich czołgów.
 

W okresie zimowym wyżej opisane kamuflaże nie miały racji bytu ze względu na zaśnieżony krajobraz. W takich warunkach żółto-zielono-brązowy pojazd był wymarzonym celem dla przeciwnika. Z tego powodu stosowano białą zmywalną farbę, lub wapno. Bardzo często spod tego typu kamuflażu prześwitywał miejscami kolor standardowy. Często też specjalnie nie zamalowywano oznaczeń czołgów oraz ich nazw, lub zmywano z nich biały kolor.

Hetzer w kamuflażu trójkolorowym oraz z maskowaniem zimowym

Okres schyłkowy

Gdy wojna dobiegała końca, sytuacja gospodarcza Niemiec była bardzo zbliżona do sytuacji militarnej. Zaczęło brakować podstawowych materiałów, przemysł zbrojeniowy otrzymywał kolejne ciężkie ciosy w wyniku bombardowań lotniczych. W wyniku tego ilość sprzętu wojskowego zaczęła gwałtownie się kurczyć. Wysokie zapotrzebowanie na nowy sprzęt w jednostkach frontowych zmuszało niemieckie fabryki do gigantycznego wysiłku. Zdarzało się, że do oddziałów trafiały pojazdy niedokończone, lub nawet bez kamuflażu. W niektórych przypadkach „nowy” pojazd był zwykłym „składakiem”, złożonym z części pozyskanych z uszkodzonych lub zniszczonych czołgów oraz nowych podzespołów. Często taki pojazd posiadał wieżę, kadłub a nawet shurzeny (fartuchy boczne) pomalowane na różny wzór kamuflażu i pochodzące z innych czołgów.

Późna wersja Tygrysa I w stosunkowo rzadkim dwubarwnym malowaniu - Dunkelgelb + Rotbraun

W 1944 roku „odwrócono” sposób malowania pojazdów pancernych. Kolorem bazowym został ciemnozielony (Olivegrün) a uzupełniano go kamuflującym ciemnożółtym (Dunkelgelb). Drugim sposobem było połączenie ceglastoczerwonej antykorozyjnej farby gruntowej (Rotbraun; RAL 8012) oraz ciemniejszej zieleni (Olivegrün, RAL6003). Zdarzało się jednak, że nawet takie proste malowanie było niemożliwe z powodu braków lub pośpiechu. Wtedy elementy opancerzenia, lub nawet całe czołgi miały barwę ochronnego podkładu. Nie będzie więc zdziwieniem że w obronie Berlina walczyły czołgi pomalowane w dość osobliwy sposób.

Afryka

Wbrew pozorom Tunezja oraz Libia, w których toczyły się największe walki w Afryce, posiadały bardzo zróżnicowany krajobraz. Oprócz pustynnych bezdroży dało się tam natrafić na oazy zieleni. Obszary pustynne także różniły się od siebie, nie tylko roślinnością ale i rodzajami skał czy piasku. Nie zmieniało to jednak faktu, że niemieckie pojazdy w szarym kolorze i tutaj okazały się zbyt łatwym celem.

Okoliczności w jakich przerzucano jednostki niemieckie z Europy zmuszały do pośpiechu, więc początkowo dostarczany do Afryki sprzęt nie był przystosowany ani do krajobrazu ani do klimatu. Przez pierwsze miesiące pojazdy pozostawały szare (Panzergrau), lub kamuflowane były samowolnie przez swoje załogi. Z czasem kamuflaż zaczął ewoluować. Jako kolor podstawowy pojazdów wysyłanych do Afryki wybrano żółtobrązowy (Gelb Braun; RAL 8000). Kolorem kamuflażu zastosowanego w malowaniu pojazdów DAK został zielonoszary (Grau Grün; RAL 7008). Nadal często zdarzało się, że czołgi niemieckie nie posiadały kamuflażu w ogóle, lub wykonywany był on w sposób zupełnie improwizowany. W takich przypadkach często używano farb zdobycznych lub wyszabrowanych od innych rodzajów wojsk, np. Luftwaffe.

W późniejszym okresie walk, z powodu coraz większych braków materiałowych, powrócono do koloru Feldgrau. Tym razem został on barwą maskującą dla pancerza pokrytego nowym kolorem podstawowym, nieco ciemniejszym od poprzedniego (Braun; RAL 8020).

Należy pamiętać, że mimo naszego podziału malowania na okresy czy też fronty, będziemy mieć często do czynienia z występowaniem jednego pojazdu w kilku miejscach. Tygrysy z batalionów czołgów ciężkich walczyły i w Afryce i na wszystkich trzech frontach europejskich. Pierwsze typy Panzerów mimo wycofania z jednostek frontowych brały także często udział w tłumieniu grup partyzanckich. Nie zdziwi nas więc że w Normandii mógł znaleźć się czołg w malowaniu będącym jakąś hybrydą kamuflażu afrykańskiego i europejskiego (np. podkład Gelb Braun i wzory Olivegrün). To jak pomalujemy swój pojazd będzie wynikało jedynie z dwóch czynników. Pierwszym jest nasza własna inwencja twórcza. Drugim nasza ciekawość, a przez nią poszukiwania informacji i chęć zrekonstruowania plastikowej, ale żywej historii w nieco innej skali.

Poniżej prezentujemy tabelę z paletą farb najpopularniejszych producentów, potrzebną do dobrania odpowiednich kolorów dla niemieckich pojazdów wojskowych okresu II wojny światowej.

Kolory w powyższej tabelce dobierane były na podstawie malowanych wzorów. W poszczególnych polach podane są najbardziej zbliżone odpowiedniki farb z danej palety. Mogą się one jednak różnić pomiędzy producentami, jest to spowodowane dosyć ograniczonymi paletami kolorów każdej firmy produkujacej farbki modelarskie. Dlatego do malowania modelu rozsądne będzie zdecydowanie się na farby tylko jednego producenta.

Zaprezentowane przez nas kolory są potrzebne do pomalowania karoserii lub pancerza. Należy pamiętać że czołgi i inne pojazdy posiadają także wiele innych elementów. Narzędzia, dodatkowe uzbrojenie, ogumienie kół, gąsienice, anteny czy części wyposażenia powinny być pomalowane adekwatnymi kolorami. Do zestawu farb proponujemy dobranie uniwersalnych kolorów takich jak gunmetal (na broń i elementy metalowe), czarny (bandaże kół, opony) , 1-2 odcienie brązowego (elementy drewniane, np. trzonki narzędzi). Każda paleta farb takie kolory oferuje więc z wyborem nie powinno być tutaj problemu.

Mamy nadzieję, że tych kilka informacji okaże się przydatnych.

Autor tekstu: Mikołaj Sułkowski